ISO /IEC 17020

مقدمه

 

استاندارد ISO /IEC 17020 با هدف ترويج اعتماد به نهادهاي انجام دهنده خدمات بازرسي تدوين شده است.

نهادهاي بازرسـي ارزيـابي هـا را بـه نيابـت از كارفرمايـان خصوصـي، سـازمانهـاي مـادر خـود، يـا مراجـع ذي صــلاح بــا هــدف فــراهم كــردن اطلاعــات دربــاره ي انطبــاق موردهــاي تحــت بازرســي بــا مقــررات، استانداردها، مشخصات،  طـرحهـاي بازرسـي يـا قراردادهـا انجـام  مـي دهنـد . شـاخص هـاي بازرسـي شـامل موضوع هاي مورد بررسـي كميـت، كيفيـت، ايمنـي، مناسـب بـراي مقاصـد و تـداوم بـرآورده شـدن ايمنـي تاسيسات يا سيستم هاي در حين كـار اسـت . الزامـات عمـومي كـه ايـن نهادهـا ملـزم بـه انطبـاق بـا آن هـا هستند براي ايـن كـه خـدمات  آن هـا توسـط كارفرمايـان و نيـز مراجـع ذي صـلاح نظـارت كننـده پذيرفتـه شوند، در اين استاندارد گرد آمده اند.

استاندارد ISO /IEC 17020 فعاليت هاي نهادهاي بازرسي كننده كه كار آن هـا مـيتوانـد شـامل بررسـي مـواد، محصـولات، تاسيسات، كارخانجات، فرآيندها، روش هاي اجرايي كار يا خدمات باشد و تعيين انطبـاق آن هـا بـا الزامـات و گزارش دهي بعدي نتايج اين گونه فعاليت ها به كارفرمايان و در صـورت لـزوم، بـه مراجـع ذي صـلاح را در بـر مي گيرد. بازرسي مي تواند مربوط به تمام مراحل در طول دوره مطرح بـودن ايـن مـورد هـا، از جملـه مرحلـه طراحي باشد. چنين كاري معمولاً نيازمند به كارگيري قضاوت حرفه اي (اظهـار نظـر تخصصـي) حـين انجـام بازرسي، به ويژه هنگام ارزيابي انطباق با الزامات عمومي است.

استاندارد ISO /IEC 17020 را مي توان به عنوان يك مدرك در بردارنده الزامات براي تاييد صلاحيت يا ارزيابي همترازي يا ساير ارزيابي ها به كار گرفت.

اين مجموعه الزامات  ميتواند در هنگام كاربرد در بخش هاي ويژه تفسير شود.

فعاليت هاي  بازرسي  ميتواند با  فعاليت هاي آزمون و  گـواهي كـردن در جـايي كـه ايـن گونـه  فعاليـت هـا ويژگي هاي مشترك دارند، همپوشاني داشته باشد. با اين وجود، يك اختلاف مهـم آن اسـت كـه بسـياري از انواع بازرسي مستلزم قضاوت حرفه اي براي تعيين پذيرش مطابق با الزامات عمومي هستند، به اين دليل نهاد بازرسي كننده نيازمند صلاحيت لازم براي انجام كار است.

بازرسي مي تواند فعاليتي باشد كه در فرآيندي وسيع تر جاي دارد. براي مثال، بازرسي را  ميتوان به عنوان يك فعاليت بازبيني (سوورويانس) در يك طرح گواهي محصول  به كار گرفت. بازرسي  مي تواند فعـاليتي مقـدم بـرحفظ و نگهداري واقع شود يا صرفاً اطلاعاتي درباره ي مورد تحت بازرسي بدون تعيين انطباق بـا الزامـات را فراهم كند. در اين گونه موارد، ممكن است تفسير بيشتري مورد نياز باشد.

طبقه بندي نهادهاي بازرسي كننده به نوع الف، ب يا پ به طور ضروري معياري براي ميـزان اسـتقلال آن هـا است. استقلال قابل اثبات يك نهاد  بازرسي كننده  مي تواند اعتماد  بهره گيرند گان از خدمات اين نهاد را نسبت به توانايي نهاد براي انجام كار بازرسي از  نظر بي طرفي تقويت كند.

در استاندارد ISO /IEC 17020 قالب هاي فعلي زير استفاده شده اند :

“بايد” نشان دهنده يك الزام است.

“بايستي” نشان دهنده يك توصيه است.

“امكان دارد ” نشان دهنده يك اجازه است.

“مي تواند” نشان دهنده يك امكان يا يك قابليت است.

 

ارزيابي انطباق- الزامات براي كاركرد انواع مختلف نهادهاي انجام دهنده بازرسي

 

۱  هدف و دامنه کاربرد

استاندارد ISO /IEC 17020 شـامل الزامـات بـراي صـلاحيت نهادهـاي انجـام دهنـده بازرسـي و همچنـين بي طرفي و انسجام  در فعاليت هاي بازرسي آن ها است.

الزامات تعيين شده در استاندارد ISO /IEC 17020 در مورد نهادهاي بازرسي نوع الف، ب و پ و براي هر مرحله از بازرسي كاربرد دارد.

يادآوري- مراحل بازرسي شامل طراحي، بررسي نوع، بازرسي اوليه، بازرسي در حين كار يا بازبيني  است.

 

2  مراجع الزامی

استاندارد ارجاع شده در زير براي به كارگيري استاندارد ISO /IEC 17020 ضرورتي اجتناب ناپذير دارد. در مورد مداركي كه با ذكر تاريخ انتشار به آنها ارجاع  مي شود فقط ويرايش قيد شده آن مدرك معتبر است. در مورد مداركي كه  بدون ذكر تاريخ انتشار به آنها ارجاع  مي شود، آخرين ويرايش مدارك ارجاع شده ( از جمله هر گونه اصلاحيه هاي آن) معتبر است. 

استاندارد ايران- ايزو-  آي اي سي 17000، سال 1387، ارزيابي انطباق- واژگان و اصول عمومي

 

3  اصطلاحات و تعاریف

در استاندارد ISO /IEC 17020 ، علاوه بر اصطلاحات و تعاريف تعيين شده در استاندارد ايران-  ايزو- آي اي سي 17000، اصطلاحات و تعاريف زير نيز به كار مي رود:

 

1-3-بازرسي 

بررسي محصول (3-2)، فرآيند (3- 3)، خدمت (3- 4)، يا تاسيسات يا طراحي آن ها و تعيين انطباق آن ها با الزامات مشخص شده يا الزامات عمومي بر مبناي قضاوت حرفه اي ( اظهار نظر تخصصي).

يادآوري 1– بازرسي از فرآيندها مي تواند شامل بازرسي از اشخاص، تسهيلات، فناوري يا  روش ها (متدولژي) باشد.

يادآوري2–  روشهاي اجرايي يا طرح هاي بازرسي مي تواند بازرسي را تنها محدود به بررسي كند.

يادآوري3– برگرفته شده از تعريف زيربند 4-3 ايران- ايزو- آي اي سي17000.

يادآوري4– اصطلاح “مورد” به كارگرفته شده در استاندارد ISO /IEC 17020 بر حسب اقتضاء شامل محصول، فرايند، خدمت يا تاسيسات است.

 

۲-۳   محصول 

ماحصل يك فرآيند.

يادآوري 1– در استاندارد ايران- ايزو 9000 چهار نوع كلي از محصول را مورد توجه قرار داده است :

  • خدمات (براي مثال: حمل و نقل) (به تعريف در زيربند 3-4 رجوع شود.)
  • نرم افزار ( براي مثال: برنامه رايانه اي، فرهنگ لغات)
  • سخت افزار ( براي مثال: قطعات مكانيكي موتور)
  • مواد فرآيند شده ( براي مثال: روغن هاي روان كننده)

بسياري از محصولات متشكل از اجزايي هستند كه متعلق به انواع كلي مختلفي از محصول مي باشند. اين كه يك محصول خدمت، نرم افزار، سخت افزار يا مواد فرآيند شده ناميده شود به جزء غالب آن بستگي دارد.

يادآوري2– محصولات شامل ماحصل فرآيندهاي طبيعي، از قبيل رشد گياهان و شكل گيري ساير منابع طبيعي هستند.

يادآوري3– برگرفته شده از تعريف زيربند 3-3 ايران- ايزو- آي اي سي 17000.

 

۳-3    فرآيند 

مجموعه فعاليت هاي مرتبط با هم يا متعامل كه دروندادها را به بروندادها تبديل مي كند.

يادآوري- برگرفته شده از تعريف زيربند 3-4-1 ايران- ايزو 9000.

 

4-3خدمت 

خدمت ماحصـل حـداقل يـك فعاليـت اسـت كـه  الزامـاً در فصـل مشـترك بـين تـأمين كننـده و مشـتري انجام مي گيرد و عموماً ناملموس است.

يادآوري 1– ارايه يك خدمت ممكن است مثلاً شامل موارد زير باشد :

  • فعاليت انجام گرفته بر روي محصول ملموس عرضه شده توسط مشتري ( مانند خودرويي كه بايد تعمير شود)
  • فعاليت انجامگرفته بر روي محصول غيرملموس عرضه شده توسط مشتري ( مانند اطلاعات ارايه شده براي تنظيم اظهارنامه مالياتي)
  • تحويل يك محصول غيرملموس ( مانند اطلاع رساني در زمينه انتقال دانش)
  • ايجاد شرايط محيطي مناسب براي مشتري ( مثلاً در هتل ها و رستوران ها).

 

يادآوري2– برگرفته شده از تعريف زيربند 3-4-2، يادآوري2، ايران- ايزو 9000.

 

۳-۵-نهاد بازرسی

نهادي كه بازرسي (3-1) را انجام مي دهد.

يادآوري- نهاد بازرسي مي تواند يك سازمان يا بخشي از يك سازمان باشد. 

 

۶-۳-سيستم بازرسي 

مقررات، روش هاي اجرايي و مديريتي براي انجام بازرسي.

يادآوري 1– يك سيستم بازرسي مي تواند در سطح بين المللي،  منطقه اي، ملي يا در سطوح  پايين تر از ملي اجرا شود.

يادآوري2– برگرفته شده از تعريف زيربند 2-7 ايران- ايزو- آي اي سي 17000. 

 

۳-۷-طرح بازرسي 

سيستم بازرسي (3-6) كه در آن الزامات مشخص شده، مقررات و روش هاي اجرايي خاص به طور يكساني كاربرد دارد.

يادآوري 1– طرح هاي بازرسي مي تواند در سطح بين المللي،  منطقه اي، ملي يا در سطوح  پايينتر از ملي اجرا شود.

يادآوري2– گاهي نيز به طرح ها تحت عنوان “برنامه ها” ارجاع داده مي شود.

يادآوري3– برگرفته شده از تعريف زيربند 2-8 ايران- ايزو- آي اي سي 17000.

 

۳-۸-بي طرفي 

وجود عينيت است.

يادآوري 1– عينيت به ايـن  معنـي اسـت كـه تضـاد منـافعي وجـود نـدارد  يـا حـل و فصـل شـده اسـت  تـا ايـن كـه تـأثير نامطلوب بعدي بر فعاليت هاي نهاد بازرسي نداشته باشد.

يادآوري2– ساير اصطلاحاتي كه در بيان عنصر بي طرفي مفيدند عبارتند از: استقلال، عاري بودن از تضاد منافع، عاري بودن از گرايش، فقدان پيش داوري، عدم جانبداري، منصف بودن، داشتن فكر باز، برخورد يكسان، عدم وابستگي، توازن.

 

۳-۹  درخواست رسیدگی مجدد

درخواستي كه توسط تامين كننده ي “مورد  بازرسي” به منظور بررسي مجدد به يك نهاد بازرسي كه تصميم مربوط به آن ” مورد” را اتخاذ نموده است، داده مي شود.

يادآوري- برگرفته شده از تعريف زيربند 6-4 ايران- ايزو- آي اي سي 17000.

 

۳-۱۰-شکایت

بيان نارضايتي به غير از درخواست رسيدگي مجدد كه توسط هر فرد يا سازمان به نهاد بازرسي در ارتباط با فعاليت هاي آن نهادي كه انتظار پاسخ از آن مي رود، ابراز مي شود.

يادآوري- برگرفته شده از تعريف زيربند 6-5 ايران- ايزو- آي اي سي 17000.

 

۴   الزامات عمومی

4–1      بي طرفي و استقلال 

4–1–1    فعاليت هاي بازرسي بايد بي طرفانه انجام پذيرد.

4–1–2  نهاد بازرسي بايد مسوول بي طرفي فعاليت هاي بازرسي خود باشد و نبايد اجازه دهد فشارهاي تجاري، مالي يا ساير فشارها، بي طرفي را به مصالحه بگذارد.

4–1–3  نهاد بازرسي بايد به طور مداوم مخاطرات مرتبط با بي طرفي خود را شناسايي كند. اين شناسايي بايد شامل مخاطرات ناشي از فعاليت ها يا ارتباط نهاد بازرسي يا روابط كاركنانش باشد. هر چند چنين روابطي ضرورتاً  نشانگر مخاطره  اي براي  بي طرفي نهاد بازرسي نيست.

يادآوري-  رابطه اي كه بي طرفي نهاد بازرسي را تهديد مي كند،  مي تواند مبتني بر مالكيت، حاكميت، مديريت، كاركنان، منابع مشترك، تأمين مالي،  قراردادها، بازاريابي ( از جمله نشان تجاري سازي) و پرداخت كارمزد فروش يا ساير محرك ها براي ارجاع  كارفرمايان جديد و همانند  اين ها باشد. 

4–1–4  چنانچه مخاطره اي نسبت به بي طرفي شناسايي شد، نهاد بازرسي بايد بتواند نحوه حذف يا به حداقل  رساندن مخاطره  را اثبات كند.

4–1–5   نهاد بازرسي بايد داراي تعهد مديريت رده ي بالا نسبت به بي طرفي باشد.

4–1–6  نهاد بازرسي بايد تحت شـرايطي كه خدمات خود را ارايـه مي كند، در حد الـزام شده استقلال داشـته باشد. بنا به اين شرايط، نهاد بايد حداقل الزامات تصريح شده در پيوست الف را به شرح زير برآورده كند:

الف) نهاد بازرسي ارايه دهنده بازرسي هاي شخص ثالث بايد الزامات نوع الف در بند الف-1 (نهاد بازرسي شخص ثالث) را برآورده كند.

ب) نهاد بازرسي ارايه دهنده بازرسي هاي شخص اول، بازرسي هاي شخص دوم يا هردوي آن ها كه بخش جداگانه و قابل شناسايي از يك سازمان دست اندركار در طراحي، توليد، تأمين، نصب، استفاده يا نگهداري موردهاي تحت بازرسي را تشكيل  مي دهد و فقط تأمين كننده خدمات بازرسي به سازمان مادر است، (نهاد بازرسي درون سازماني) بايد الزامات نوع ب در بند الف- 2 را برآورده كند.

پ) نهاد بازرسي  ارايه دهنده بازرسي هاي شخص اول، بازرسي هاي شخص دوم يا هر دوي آن ها كه بخش قابل شناسايي ولي نه لزوماً جداگانه از يك سازمان  دستاندركار در طراحي، توليد، تأمين، نصب، استفاده يا نگهداري موردهاي تحت بازرسي را تشكيل مي دهد و خدمات بازرسي به سازمان مادر خود يا ساير طرف ها يا هردوي آن ها را تأمين  مي كند، بايد الزامات نوع پ در بند الف- 3 را برآورده كند.

 

4–2– محرمانگي

4–2–1   نهاد بازرسي بايد مسووليت مديريت كليه اطلاعات كسب يا ايجاد شده در طي انجام فعاليت هاي بازرسي را از طريق تعهدات حقوقي قابل اجرا بپذيرد. نهاد بازرسي بايد پيش از مبادرت به قراردادن اطلاعات در  حوزه عمومي، كارفرما را مطلع كند. به جز اطلاعاتي كه كارفرما در دسترس عموم قرار مي دهد، يا وقتي كه بين نهاد بازرسي و كارفرما توافق شده است (براي مثال: به منظور پاسخگويي به شكايات)، كليه اطلاعات ديگر اطلاعات داراي حقوق انحصاري محسوب شده و بايد محرمانه تلقي شود.

يادآوري- تعهدات حقوقي قابل اجرا مي تواند براي مثال توافقات قراردادي باشد.

4–2–2 زماني كه نهاد بازرسي طبـق قـانون ملـزم  يـا طبـق تعهـدات قـراردادي مجـاز بـه انتشـار اطلاعـات محرمانه شـده باشـد ، كارفرمـا يـا شـخص ذي ربـط بايـد از اطلاعـات ارايـه  شـده مطلـع شـود، مگـر آن كـه  به وسيله قانون منع شده باشد.

4–2–3 اطلاعاتي كه درباره ي كارفرما از منابع ديگر  به غير از كارفرما ( براي مثال: شكايت كننده، مراجع نظارتي) كسب شده باشد بايد به عنوان محرمانه  تلقي شود.

 

۵ – الزامات ساختاري 

5– 1      الزامات اداري 

5 –1–1  نهاد بازرسي بايد شخصيت حقوقي يا بخش تعيين شده اي از يك شخصيت حقوقي باشد، به طوري كه براي كليه فعاليت هاي بازرسي خود مسووليت قانوني داشته باشد.

يادآوري- يك نهاد بازرسي وابسته به دولت بر مبناي وضعيت دولتي خود يك شخصيت حقوقي در نظر گرفته مي شود.

5 –1–2 يك نهاد بازرسي كه بخشي از يك شخصيت حقوقي دست اندركار در فعاليت هايي به جز بازرسي است، بايد در درون آن شخصيت حقوقي قابل شناسايي باشد.

5 –1–3  نهاد بازرسي بايد مستنداتي داشته باشد تا فعاليت هايي كه براي آن ها صلاحيت دارد را شرح دهد.

5 –1–4  نهاد بازرسي بايد  به منظور پوشش مسووليت هاي قانوني ناشي از كار خود تمهيدات كافي فراهم كند

( براي مثال: بيمه يا پس اندازها).

يادآوري- مسووليت قانوني مي تواند طبق قوانين ملي بر عهده دولت يا سازماني باشد كه نهاد بازرسي بخشي از آن را تشكيل مي دهد.

5 –1–5   نهاد بازرسي بايد مستنداتي داشته باشد كه در آن شرايط قراردادي كه طبق آن خدمات بازرسي را ارايه ميكند شرح دهد، مگر در مواردي كه خدمات بازرسي به شخصيت حقوقي ارايه شود كه نهاد بازرسي بخشي از آن است.

 

5– 2      سازمان و مديريت 

5 –2–1    نهاد بازرسي بايد به گونه اي ساختاردهي و مديريت گردد تا بي طرفي آن حفظ شود.

5 –2–2  نهاد بازرسي بايد به گونه اي سازماندهي و مديريت شود تا نهاد را در حفظ قابليت انجام فعاليت هاي بازرسي خود توانمند سازد.

يادآوري- طرح هاي بازرسي مي تواند الزام كند كه نهاد بازرسي در تبادل تجربه فني با ساير نهادهاي بازرسي به منظور حفظ قابليت ها مشاركت داشته باشد.

5 –2–3   نهاد بازرسي بايد مسووليت ها و ساختار گزارش دهي در سازمان را تعيين و مدون كند.

5 –2–4  هرگاه نهاد بازرسي بخشي از يك شخصيت حقوقي باشد كه فعاليت هاي ديگري انجام مي دهد، ارتباط اينگونه فعاليت ها و فعاليت هاي بازرسي بايد  تعيين شود.

5 –2–5   نهاد بازرسي بايد فرد يا افرادي را به عنوان مدير يا مديران فني در اختيار داشته باشد كه مسووليت كلي براي اطمينان از اين كه فعاليت هاي بازرسي مطابق با  استاندارد ISO /IEC 17020 انجام مي شوند را بر عهده داشته باشند.

يادآوري- فرد انجام دهنده اين وظيفه هميشه داراي عنوان مدير فني نيست.

فرد يا افـراد انجـام دهنـده ايـن وظيفـه  بايـد واجـد صـلاحيت فنـي و  تجربـه ي عمليـاتي در نهـاد بازرسـي باشـد. هرگـاه نهـاد بازرسـي بـيش از يـك مـدير فنـي داشـته باشـد، مسـووليت هـاي خـاص هـر يـك از مديران بايد تعيين و مدون شود.

5 –2–6  نهاد بازرسي بايد فرد يا افرادي را منصوب كند كه در غياب هر مدير فني به جانشيني از او مسوول فعاليت هاي بازرسي در حال انجام باشد.

5 –2–7  نهاد بازرسي بايد براي هر رده شغلي در سازمان خود كه دست اندركار فعاليت هاي بازرسي است شرح شغل يا مدرك ديگر داشته باشد.

 

۶   الزامات منابع

6–1    كاركنان 

6–1–1  نهاد بازرسي بايد الزامات صلاحيت براي كليه كاركنان دست اندركار فعاليت هاي بازرسي، از جمله الزامات مربوط به تحصيلات، آموزش، دانش فني، مهارت ها و تجربه را تعيين و مدون كند.

يادآوري- الزامات صلاحيت مي تواند بخشي از شرح  شغل يا ساير مدارك اشاره شده در زيربند 5-2-7 باشد.

6–1–2  نهاد بازرسي بايد به تعداد كافي افراد با صلاحيت هاي لازم را استخدام كرده يا با آن ها قرارداد داشـته باشد كه در صورت نياز توانايي قضاوت هاي حرفه اي براي انجام فعاليت هـاي بازرسـي خـود بـر اسـاس  نـوع، محدوده و حجم را داشته باشد.

6–1–3  كاركنان مسوول براي بازرسي بايد  شايستگي ها، آموزش، تجربه و دانش كافي مناسب درباره ي الزامات بازرسي هايي كه انجام مي دهند را دارا باشند.

آن ها هم چنين بايد داراي دانش مرتبط زير باشند :

  • فناوري بهكارگرفته شده براي ساخت محصولات بازرسي شده، اجراي فرآيندها و ارايه خدمات
  • نحوه كاربري محصولات ، اجراي فرآيندها و ارايه خدمات
  • رخــداد هــر عيــب احتمــالي طــي بــه كــارگيري محصــول، شكســت هــا در اجــراي فرآينــدها و كاستي در ارايه خدمات.

كاركنان مسوول براي  بازرسي بايد اهميت انحراف هاي يافته شده از نحوه كاربري متعارف محصولات، اجراي فرآيندها و ارايه خدمات را درك كنند.

6–1–4  نهاد بازرسي بايد وظايف، مسووليت ها و اختيارات را براي يكايك افراد روشن سازد.

6–1–5  نهاد بازرسي بايد روش هاي اجرايي مدون براي انتخاب، آموزش، تفويض اختيار رسمي و پايش بازرسان و ساير كاركنان دست اندركار فعاليت هاي بازرسي، داشته باشد.

6–1–6   روشه اي اجرايي مدون براي آموزش ( به زيربند 6-1-5 رجوع شود) بايد مراحل زير را مورد ملاحظه قرار دهد :

الف) يك دوره آشنايي

ب) يك دوره كارورزي  تحت هدايت  بازرسان با تجربه

پ) آموزش مداوم به منظور همگامي با فناوري در حال توسعه و روش هاي بازرسي .

6–1–7  آموزش لازم بايد متناسب با توانايي، شايستگي ها و تجربه هر بازرس و ساير كاركنان دست اندركار فعاليت هاي بازرسي بوده و به نتايج پايش وابسته باشد ( به زيربند 6-1-8  رجوع شود).

6-1–8 كاركنان آشنا با روش ها و روش هاي اجرايي بازرسي بايد كليه بازرسان و ساير كاركنان دست اندركار فعاليت هاي بازرسي را به منظور عملكرد رضايت بخش پايش كنند. نتايج پايش بايد  به عنوان ابزاري در شناسايي نيازمندي هاي آموزشي به كارگرفته شود (به زيربند 6-1-7  رجوع شود).

يــادآوري- پـايش مي تواند شامل تركيبي از فنون از قبيل نظارت ها در محل، بازنگري هــاي گزارش،مصــاحبه هــا، بازرســي هــاي شــبيه ســازي شــده و ســاير فنــون بــراي ارزيـابي عملكــرد باشــد و بســتگي بــه ماهيت فعاليت هاي بازرسي خواهد داشت.

6–1–9  هر بازرس بايد در محل تحت نظارت قرار گيرد مگر آنكه شواهد كافي دال بر تداوم اجراي كارآمد او  وجود داشته باشد.

يــادآوري- انتظــار مي رود نظارت هــا در محل  بــه روشــي انجــام شــود كــه اخــتلال در بازرسي هــا بــه ويــژه از ديدگاه كارفرما به حداقل رسانده شود. 

6–1–10  نهاد بازرسي بايد سوابق پايش، تحصيلات، آموزش، دانش فني،  مهارتها، تجربه و اختيارات هر يك از كاركنان دست اندركار فعاليت هاي بازرسي را نگهداري كند.

6–1–11  كاركنان دست اندركار فعاليت هاي بازرسي نبايد به گونه اي حق الزحمه دريافـت كننـد كـه بـر نتـايج بازرسي ها تأثير گذارد.

6–1–12  كليه كاركنان نهاد بازرسي، درون سازماني يا برون سازماني كه مي توانند بـر فعاليـت هـاي بازرسـي تأثير گذار باشند بايد بي طرفانه عمل كنند.

6–1–13  كليه كاركنان نهاد بازرسي از جمله پيمانكاران فرعي، كاركنان نهادهاي بيروني و افراد اقدام  كننده از طرف نهاد بازرسي، بايد كليه اطلاعات دريافت يا ايجاد شده در طول انجام فعاليت هاي بازرسي را محرمانه نگهداري كنند، مگر آن كه قانون الزام كند.

 

6–2     تسهيلات و تجهيزات 

6–2 –1  نهاد بازرسي بايد تسهيلات و تجهيزات در دسترس، مناسب و كافي داشته باشد تا مجاز به اجراي كليه اقدامات مرتبط با فعاليت هاي بازرسي به روشي كارآمد و ايمن باشد.

يادآوري- نهاد بازرسي لازم نيست مالك تسهيلات يا تجهيزاتي كه به كار مي گيرد باشد. تسهيلات و تجهيزات مي تواند قرض، اجاره، كرايه شده يا به وسيله طرف ديگري  فراهم شود. ( براي مثال: توليد كننده يا  نصب كننده تجهيزات)  در هر حال، مسووليت مناسب بودن و وضعيت كاليبراسيون تجهيزات به كار گرفته  شده در بازرسي، اعم از اين كه در مالكيت نهاد بازرسي باشد يا نباشد، فقط بر عهده نهاد بازرسي است.

6–2 –2  نهاد بازرسي بايد مقرراتي براي دسترسي و استفاده از تسهيلات و تجهيزات مشخص شده براي انجام بازرسي ها داشته باشد.

6–2 –3 نهاد بازرسي بايد از تداوم مناسب بودن تسهيلات و تجهيزات عنوان  شده در زيربند 6- 2-1، براي استفاده مورد نظر آن ها اطمينان داشته باشد.

6–2 –4 كليه تجهيزاتي كه تأثير عمده بر نتايج بازرسي دارند بايد مشخص شوند تا در موارد مقتضي به طور انحصاري شناسايي شوند.

6–2 –5 كليه تجهيزات (به زيربند 6-2- 4 رجوع شود) بايد طبق روش هاي اجرايي و دستورالعمل هاي مدون نگهداري شوند. 

  • در موارد مقتضي، تجهيزات انـدازه گيـري كـه تـأثير عمـده بـر نتـايج بازرسـي دارنـد  بايـد پـيش از به كارگيري كاليبره شده و پس از آن طبق يك برنامه مقرر كاليبره شوند.
  • برنامـه كلـي كاليبراسـيون تجهيـزات بايـد بـه گونـه اي طراحـي و اجـرا شـود كـه اطمينـان دهـد، هر گاه كاربرد داشته باشد، اندازه گيري هاي انجام شده توسط نهاد بازرسي به استانداردهاي اندازه گيري ملي يا بين المللي، در صورت وجود، قابل رديابي باشد. هرگاه قابليت رديابيبه استانداردهاي اندازهگيـري ملي و بين المللي عملي نباشد، نهاد بازرسي بايد شواهد مربـوط به همبستگييا درستينتايج بازرسي را نگهداري كند.

6–2 –8 استانداردهاي  اندازه گيري مرجع كه توسط نهاد بازرسي نگهداري مي شوند بايد تنها براي كاليبراسيون به كار گرفته شود و براي مقاصد ديگري به كار نروند. استانداردهاي اندازه گيري مرجع بايد با فراهم كردن قابليت هاي رديابي به يك استاندارد اندازه گيري ملي يا بين المللي كاليبره شوند.

6–2 –9  در موارد مرتبط، تجهيزات بايد مابين كاليبراسيون هاي منظم تحت بررسي هاي در حين خدمت قرار داده شوند.

  • –10 مواد مرجع بايد، در صورت امكان، به مواد مرجع ملي يا بين المللي، در صورت وجود، قابل رديابي باشد.

6–2 –11   نهاد بازرسي بايد در موارد مرتبط با پي آمد فعاليت هاي بازرسي روش هاي اجرايي براي موارد زير داشته باشد :

  • انتخاب و تأييد تأمين كنندگان
  • تصديق كالا ها و خدمات دريافت شده
  • حصول اطمينان از تسهيلات انبارش مناسب.

6–2 –12  درصورت كاربرد، شرايط موردهاي انبارش شده بايد در فواصل زماني مناسب به منظور تشخيص خرابي ارزيابي شود.

6–2 –13 اگر نهاد  بازرسي از  رايانه ها و تجهيزات خودكار در ارتباط با  بازرسي ها استفاده  مي كند، بايد از موارد زير اطمينان حاصل كند:

الف) نرم افزار رايانه اي براي استفاده كفايت دارد

يادآوري- اين امر را از طريق موارد زير مي توان انجام داد :

  • صحه گذاري محاسبات قبل از استفاده
  • صحه گذاري مجدد دوره اي سخت افزار و نرم افزار مرتبط
  • صحه گذاري مجدد هر گاه تغييرات در سخت افزار و نرم افزار مرتبط به وجود آمده باشد
  • به روزآوري نرم افزار حسب الزام انجام مي گيرد.

ب) روش هاي اجرايي براي حفاظت از يكپارچگي و امنيت داده ها ايجاد و اجرا مي شوند

پ) رايانه و تجهيزات  خودكار به منظور اطمينان از عملكرد مناسب نگهداري مي شوند.

6–2 –14  نهاد بازرسي بايد روش هاي اجرايي مدون براي برخورد با تجهيزات معيوب داشته باشد. تجهيزات معيوب بايد از طريق جداسازي، برچسب گذاري يا علامت گذاري واضح از كار كنار گذاشته شوند. نهاد بازرسي بايد تأثيرات عيوب بر بازرسي هاي صورت پذيرفته قبلي را بررسي كند و در صورت لزوم، اقدام اصلاحي مناسب را انجام دهد.

6–2 –15  اطلاعات مرتبط با تجهيزات، از جمله نرم افزار، بايد ثبت شود. اين سوابق بايد شامل شناسايي و در موارد مقتضي، اطلاعات كاليبراسيون و حفظ و نگهداري باشد.

 

6–3     واگذاري كار به پيمانكار فرعي 

6–3–1   نهاد بازرسي بايد به طور معمول خود بازرسي هاي متقبل شده را طبق قرارداد انجام دهد. هرگاه نهـاد  بازرسي بخشي از بازرسي را به پيمانكار فرعي واگذار كند، بايد اطمينان حاصل كرده و بتواند اثبات كنـد  كـه پيمانكار فرعي صلاحيت انجام فعاليت هاي مورد نظر را دارد و در صورت كاربرد، از الزامات مرتبط تصريح شده در استاندارد ISO /IEC 17020 يا ساير استانداردهاي ارزيابي انطباق مرتبط تبعيت مي كند.

يادآوري 1–  دلايل واگذاري كار به پيمانكاران فرعي مي تواند شامل موارد زير باشد: 

  • حجم كاري بالاي پيش بيني نشده يا غير معمول
  • كاركنان كليدي نهاد بازرسي توانايي انجام كار را ندارند
  • تسهيلات كليدي يا اقلامي از تجهيزات به طور موقت فاقد شرايط لازم براي استفاده هستند
  • بخشـي از قـرارداد كارفرمـا مربـوط بـه بازرسـي تحـت پوشـش دامنـه شـمول نهـاد بازرسـي نيسـت يـا فراتـر از قابليت يا منابع نهاد بازرسي است.

يادآوري2– اصطلاحات “واگذاري كار به پيمانكار ان فرعي” و “برون سپاري” هم معنا هستند. 

يادآوري3– هرگاه نهاد بازرسي افراد يا كاركنان ساير سازمان ها را به منظور تأمين منابع يا تخصص بيش تر استخدام كند، مشروط بر اين كه آن ها به طور رسمي قرارداد داشته باشند كه مطابق سيستم مديريت نهاد بازرسي عمل كنند، پيمانكاران فرعي در نظر گرفته نمي شوند ( به زيربند 6-1-2 رجوع شود). 

6–3–2 نهاد بازرسي بايد كارفرما را از قصد خود در مورد واگذاري هر بخش از بازرسي به پيمانكار فرعي مطلع كند.

6–3–3  هر زمان پيمانكاران فرعي كاري كه بخشي از يك بازرسي را تشكيل مي دهد را انجام دهند،مسووليت مربوط به هرگونه تعيين انطباق مورد بازرسي شده با الزامات بايد بر عهده نهاد بازرسي باقي بماند.

6–3–4  نهاد بازرسي بايد جزييات بررسي درباره ي صلاحيت پيمانكاران فرعي خود و مطابقت آن ها با الزامات مربوط در استاندارد ISO /IEC 17020 يا ساير استانداردهاي ارزيابي انطباق ذي ربط را ثبت و نگهداري كند. نهاد بازرسـي بايد فهرست ثبت شده كليه پيمانكاران فرعي را نگهداري كند.

 

۷ الزامات فرایندی

7–1 – روش ها و روش هاي اجرايي بازرسي 

7–1–1   نهـاد بازرسـي بايـد روش هـا و روش هـاي اجرايـي را بـراي بازرسـي بـه كـار گيـرد كـه بازرسـي هـا طبق الزامـات تعريـف شـده انجـام شـوند. هـر گـاه ايـن گونـه الزامـات تعريـف نشـده باشـند، نهـاد بازرسـي بايد روش ها و روش هاي اجرايي اختصاصـي كـه بايسـتي  بـه كـار گرفتـه شـوند را تكـوين كنـد (بـه زيربنـد7-1-3 رجوع شود). نهـاد بازرسي بايد در صورت تشخيص نامناسب بودن روش بازرسي در نظرگرفته شده از سوي كارفرما، او را مطلع كند.

يادآوري– الزاماتي كه طبق آن ها بازرسي انجام مي شود به طور معمول در مقررات، استانداردها يا مشخصات، طرح ها يا قراردادهاي بازرسي مشخص شده اند. مشخصات مي تواند شامل الزامات تعريف شده كارفرما يا درون سازماني باشد.

7–1–2  نهاد بازرسي بايد دسـتورالعمل هـاي مـدون كـافي دربـاره ي طـرح ريـزي بازرسـي و فنـون نمونـه بـرداري و بازرسـي داشـته باشـد و در جـايي كـه فقـدان ايـن دسـتورالعمل هـا بتوانـد اثـر بخشـي فرآينـد بازرسي را بـه مخـاطره انـدازد، بايـد آن هـا را بـه كـار گيـرد. در صـورت كـاربرد، نهـاد بازرسـي بايـد دانـش كافي در مورد فنـون آمـاري داشته باشد تا از روش هاي اجراي ي نمونه برداري منطبق بر آمار وپردازش و تفسير صحيح نتايج، اطمينان حاصل شود.

7–1–3   هر زمان نهاد بازرسي مجبور به به كارگيري روش ها يا روش هاي اجرايي بازرسي باشد كـه اسـتاندارد نشده هستند، اين گونه روش ها و روش هاي اجرايي بايد مناسب باشند و به طور كامل مدون شوند.

يادآوري– يك روش بازرسي استاندارد آن است كه براي مثال به صورت استانداردهاي بين المللي، منطقه اي يا ملي، يـا توسـط سازمان هاي فني معتبر يا از طريق همكاري چندين نهاد بازرسي يا در متون علمي يا مجلات ذي ربط منتشر شده اند. اين بدين معني است كه روش هاي توسعه يافته از هر طريق ديگر، از جمله به وسيله نهاد بازرسي يا كارفرما، به عنوان روش هاي استاندارد نشده در نظر گرفته مي شوند.

7–1–4 كليــه دســتورالعمل هــا، اســتانداردها يــا روش هــاي اجرايــي مــدون، برگــه هــاي انجــام كــار، فهرست هاي بازبيني و داده هـاي مرجـع مـرتبط بـا فعاليـت نهـاد بازرسـي بايـد روزآمـد نگه داشـته شـوند و به آساني در دسترس كاركنان باشند.

7–1–5   نهاد بازرسي بايد داراي يك سيستم كنترل قرارداد يا سفارش كار باشد تا اطمينان حاصل شود كه :

الف) كاري كه به عهده گرفته مي شود در محدوده ي تخصصي آن نهاد قرار داشته و منابع كافي براي برآورده كردن الزامات را دارد

يادآوري– منابع مي تواند شامل تسهيلات، تجهيزات، مستندات مرجع، روش هاي اجرايي يا منابع انساني باشد، اما منحصـر بـه آن ها نخواهد بود.

ب) الزامات اشخاصي كه خواستار خدمات نهاد بازرسي هستند به ميزان كافي تعريف و شرايط اختصاصـي درآن درك شده اند، به طوري كه بتوان نسبت به صدور دستورالعمل هاي بدون ابهام  بـه كاركنـان جهـت انجـام وظايف مورد نياز اقدام نمود

پ) كاري كه به عهده گرفته شده از طريق بازنگري و اقدام اصلاحي منظم تحت كنترل قرار دارد

ت) الزامات قرارداد يا سفارش كار برآورده شده اند.

7–1–6  هر زمان نهاد بازرسي اطلاعات فراهم شده توسط هر طـرف ديگـري را بـه عنـوان بخشـي از فرآينـد بازرسي به كارگيرد، نهاد بايد يكپارچگي اين گونه اطلاعات را تصديق كند.

7–1–7  مشاهدات يا داده هاي به دست آمده در جريان بازرسي ها بايد به منظور جلـوگيري از فقـدان اطلاعـات مربوطه به موقع ثبت شود.

7–1–8   محاسبات و انتقال داده ها بايد تحت بررسي هاي مناسب قرار گيرد.

يادآوري– داده ها مي تواند شامل مطالب متني، داده هاي ديجيتالي و به هر شكل ديگر كه از يك مكان به مكان ديگـر انتقـال داده مي شود باشند كه امكان وارد شدن خطاها وجود دارد.

7–1–9   نهاد بازرسي بايد داراي دستورالعمل هاي مدون براي انجام بازرسي به روشي ايمن باشد.

 

7–2– جابجايي مورد ها و نمونه ها براي بازرسي 

7–2–1 نهـاد بازرسـي بايـد اطمينـان حاصـل كنـد كـه مـورد هـا و نمونـه هـايي كـه مـورد بازرسـي قـرار مـي گيرنـد، بـه طـور انحصـاري شناسـايي شـده انـد تـا از بـروز اشـتباه در ارتبـاط بـا شناسـايي ايـنگونـه  موردها و نمونه ها جلوگيري شود.

7–2–2 نهاد بازرسي بايد محرز كند كه مورد براي بازرسي آماده شده است.

7–2–3  هرگونه وضعيت غيرعادي آشكار كه به بازرس اعلام يا توسط وي مشـاهده شـده اسـت، بايـد ثبـت شود.  هرگاه شبهه اي در ارتباط با مناسب بودن مورد براي انجام بازرسي وجود داشته باشد، يا هرگاه مورد بـا شرح توصيفي ارايه شده مطابقت نداشته باشد، نهاد بازرسي بايد پيش از ادامه با كارفرما تماس داشته باشد.

7–2–4 نهاد بازرسي بايد داراي روش هاي اجرايي مدون و تسهيلات مناسب باشد تا از خرابـي يـا آسـيب بـه مورد هاي بازرسي، مادامي كه تحت مسووليت آن است، جلوگيري شود.

 

7–3– سوابق بازرسي 

  • نهاد بازرسي بايـد سيسـتمي را بـراي ثبـت سـوابق نگهـداري كنـد (بـه زيربنـد 8-4 رجـوع شـود ) تا اجراي اثر بخش روش هاي اجرايي بازرسي اثبات و امكان ارزشيابي بازرسي فراهم شود.
  • گــزارش يــا گواهينامــه بازرســي بايــد قابــل رديــابي درون ســازماني بــه بــازرس (هــايي) كــه بازرسي را انجام داده اندباشد.

 

7–4– گزارش بازرسي و گواهينامه بازرسي 

  • كار انجـام شـده توسـط نهـاد بازرسـي بايـد توسـط يـك گـزارش بازرسـي يـا گواهينامـه بازرسـي قابل بازيابي، پوشش داده شود.
  • هر گزارش/ گواهينامه بازرسي بايد شامل كليه موارد زير باشد :

الف) هويت نهاد صادر كننده

  • شناسه منحصر به فرد و تاريخ صدور
  • تاريخ(هاي) بازرسي
  • شناسايي مورد(هاي) بازرسي شده
  • امضاء يا ساير نشانه هاي تأييديه، توسط كاركنان مجاز
  • بيانيه انطباق در صورت كاربرد

چ) نتايج بازرسي، به جز شرايط تشريح شده در زيربند 7-4-3.

يادآوري– موارد اختياري كه ميتوان در گزارش ها يا گواهينامه هاي بازرسي منظور كرد در پيوست ب فهرست شده اند.

7–4–3 يك نهاد بازرسي بايد يك گواهينامه بازرسي فاقد نتايج بازرسي ( به زيربند 7-4-2 چ رجوع شـود ) را تنها زماني صادر كند كه بتواند يك گزارش بازرسي حاوي نتايج بازرسي را نيز ارايه نمايد بـه نحـوي كـه هـر  دوي  گواهينامه بازرسي و گزارش بازرسي قابل رديابي به يكديگر باشند.

7–4–4 كليه اطلاعات فهرست شده در زيربند 7-4-2 بايد به درستي، بـا دقـت و بـه روشـني گـزارش شـود.

هرگاه گزارش بازرسي يا گواهينامه بازرسي شامل نتايج ارايه شده توسط پيمانكاران فرعـي باشـد، ايـن گونـه نتايج بايد به روشني شناسايي شود.

7–4–5  اصلاحيه ها يا الحاقيه ها به يك گزارش بازرسي يا گواهينامه بازرسـي پـس از صـدور بايـد بـر طبـق الزامات مرتبط اين زيربند (7-4) ثبت شود. يك گزارش يا گواهينامه تغيير يافته بايد گـزارش يـا گواهينامـه جايگزين شده را شناسايي كند.

 

7–5– شكايت ها و درخواست هاي رسيدگي مجدد 

7–5–1 نهــاد بازرســي بايــد داراي فرآينــدي مــدون بــراي دريافــت، ارزيــابي و تصــميم گيــري دربــاره ي شكايت ها و درخواست هاي رسيدگي مجدد باشد.

7–5–2 شــرح فرآينــد رســيدگي بــه شــكايت هــا و درخواســت هــاي رســيدگي مجــدد بايــد در صــورت درخواست هر طرف ذي نفع در اختيار قرار داده شود.

7–5–3 پس از دريافت شكايت، نهاد بازرسي بايد تأييد كند آيا شكايت در ارتبـاط بـا فعاليـت هـاي بازرسـي تحت مسووليت او است، و اگر اين چنين باشد، بايد به آن رسيدگي كند.

7–5–4  نهـاد بازرسـي بايـد بـراي كليـه تصـميم هـا در كليـه سـطوح فرآينـد رسـيدگي بـه شكايت هـا و درخواست هاي رسيدگي مجدد مسووليت داشته باشد.

7–5–5  تحقيــق و تصــميم دربــاره ي درخواســت هــاي رســيدگي مجــدد نبايــد منجــر بــه هــيچ گونــه اقدامات تبعيض آميز شود.

 

7–6 -فرآيند شكايت ها و  درخواست هاي رسيدگي مجدد 

7–6–1  فرآيند رسيدگي بـه شـكايت هـا  و درخواسـت هـاي رسـيدگي مجـدد بايـد حـداقل شـامل مـوارد  و روش هاي زير باشد :

الف) شرح فرآيند براي دريافت، صحه گذاري، تحقيق درباره ي شكايت يا درخواست رسيدگي مجدد و تصميم گيري در مورد اقداماتي كه در پاسخ به آن بايستي به اجرا گذارده شود

ب) پيگيري و ثبت شكايت ها و  درخواست هاي رسيدگي مجدد، از جمله اقدامات به اجرا گذارده شده براي حل كردن آن ها

پ) حصول اطمينان از اين كه هرگونه اقدامي مناسب به اجرا گذارده شده است.

7–6 –2 نهاد بازرسي دريافت كننده شكايت يا درخواست رسيدگي مجدد بايد مسووليت جمع آوري و تصديق كليه اطلاعات مورد نياز به منظور صحه گذاري شكايت يا درخواست رسيدگي مجدد را بر عهده گيرد.

7–6–3  هر گاه ممكن باشد، نهاد بازرسي بايد دريافت شكايت يا درخواست رسيدگي مجدد را اعلام كند و بايد گزارش هاي پيشرفت و نتيجه را به شكايت كننده يا درخواست كننده رسيدگي مجدد ارايه كند.

7–6–4  اتخــاذ، بــازنگري و تأييــد تصــميمي كــه در ارتبــاط بــا شــكايت كننــده يــا درخواســت كننــده رسـيدگي مجـدد اسـت، بايـد توسـط شـخص (اشخاصـي) انجـام شـود كـه دسـت انـدركـار فعاليـت هـاي بازرسي اوليه مورد شكايت يا درخواست رسيدگي مجدد نبوده اند.

7–6–5   هرگاه ممكن باشد، نهاد بازرسي بايد اطلاع رسمي درمورد اتمام فرآيند رسيدگي به شكايت يا درخواسـت رسـيدگي مجـدد را بـه شـكايت كننـده يـا درخواسـت كننـده رسـيدگي مجـدد ارايـه كند.

 

۸- الزامات سیستم مدیریت

8–1      گزينه ها 

  • –1–1 كليات

نهاد بازرسـي بايـد يـك سيسـتم مـديريت را ايجـاد و برقـرار نگهـدارد كـه توانـايي دسـت يـابي بـه اجـراي دايمي الزامات استاندارد ISO /IEC 17020 مطابق با گزينه الف يا گزينه ب را داشته باشد.

8–1–2    گزينه الف 

سيستم مديريت نهاد بازرسي بايد موارد زير را مورد ملاحظه و اقدام قرار دهد :

  • مستندات سيستم مديريت(براي مثال: نظام نامه، خط مشي ها، شرح مسووليت ها، به زيربند رجوع شود)
  • كنترل مدارك (به زيربند 8-3 رجوع شود)
  • كنترل سوابق (به زيربند 8-4 رجوع شود)
  • بازنگري مديريت (به زيربند 8-5 رجوع شود)
  • مميزي داخلي (به زيربند 8-6 رجوع شود)
  • اقدامات اصلاحي (به زيربند 8-7 رجوع شود)
  • اقدامات پيشگيرانه (به زيربند 8-8 رجوع شود)
  • شكايت ها و درخواست هاي رسيدگي مجدد ( به زيربندهاي 7-5 و 7-6 رجوع شود).

8–1–3   گزينه ب 

يـك نه اد بازرس ي ك ه سيس تم م ديريت را مط ابق ب ا الزام ات اس تاندارد اي ران- اي زو 9001 ايج اد و برقـرار نگهداشـته و توانـايي تـأمين و اثبـات اجـراي دايمـي الزامـات استاندارد ISO /IEC 17020 را دارد، الزامـات بنـد سيستم مديريت را برآورده مي كند ( به زيربندهاي 8-2 الي 8-8 رجوع شود).

 

8–2     مستندات سيستم مديريت (گزينه الف) 

۸-۲-۱ مديريت رده ي بالاي نهاد بازرسـي بايـد خـط مشـي هـا و اهـداف را بـه منظـور اجـراي الزامـات استاندارد ISO /IEC 17020 ايجـاد، مـدون و برقـرار نگهـدارد و بايـد اطمينـان دهـد كـه خـط مشـي هـا و اهـداف در كليـه سطوح سازماني نهاد بازرسي درك شده اند و اجرا  مي شوند.

۸-۲-۲ مديريت رده ي بالا بايد شواهدي دال بر  تعهد خود در ايجاد و تكوين و اجراي سيستم مديريت و اثربخشي آن در دست يابي به اجراي دايمي الزامات استاندارد ISO /IEC 17020 را فراهم آورد.

۸-۲-۳ مـديريت رده ي بـالاي نهـاد بازرسـي بايـد يكـي از اعضـاي مـديريت را منصـوب كنـد كـه جـدا ازساير مسووليت هاي خود، بايد داراي مسووليتها و اختياراتي شامل موارد زير باشد :

الف) اطمينان از اين كـه فرآينـدها و روشهـاي اجرايـي مـورد نيـاز سيسـتم مـديريت ايجـاد و اجـرا شـدهو برقرار نگهداشته مي شود و

ب) گزارش دهي به مديريت رده ي بالا در مورد عملكرد سيستم مديريت و هر نوع نياز براي بهبود.

8–2–4  كليــه مســتندات، فرآينــدها، سيســتم هــا، ســوابق و ماننــد آن مــرتبط بــا اجــراي الزامــات استاندارد ISO /IEC 17020 بايد در مستندات سيستم مديريت گنجانده، به آن ارجاع يا ارتباط داده شوند.

8–2–5 كليه كاركنـان دسـت انـدر كـار  فعاليـت هـاي بازرسـي بايـد بـه بخـش هـايي از مسـتندات سيسـتم مديريت و اطلاعات ذي ربط مرتبط با مسووليت هايشان دسترسي داشته باشند.

 

8–3     كنترل مدارك (گزينه الف) 

8–3–1   نهـاد بازرسـي بايـد روش هـاي اجرايـي بـراي كنتـرل مـدارك (درون سـازماني و بـرون سـازماني) مرتبط با اجراي استاندارد ISO /IEC 17020 را ايجاد كند.

8–3–2   روش هاي اجرايي بايد كنترل هاي مورد نياز براي موارد زير را تعيين كند :

الف) تصويب مدارك از نظر كفايت پيش از صدور

  • بازنگري و روزآمد كردن (بر حسب نياز) و تصويب مجدد مدارك

پ) حصول اطمينان از اين كه تغييرات و وضعيت كنوني تجديد نظر مدارك مشخص شده است

  • حصول اطمينان از اين كه نسخ مربوط مدارك ذي ربط در مكان هاي استفاده در دسترس هستند
  • حصول اطمينـان از ايـن كـه مـدارك بـه صـورت خوانـا بـاقي مـي ماننـد و بـه سـهولت قابـل شناسـايي هستند

چ) حصول اطمينان از اين كه مدارك با منشاء برون سـازماني مشـخص  شـده انـد و توزيـع آن هـا تحـت كنترل است

ح) پيشـگيري از اسـتفاده سـهوي از مـدارك منسـوخ شـده و مشـخص كـردن آن هـا بـه نحـو مناسـب، در صورتي كه اين نوع مدارك براي هر منظوري نگهداري شوند. 

يــادآوري– مستندات مي تواند به هر شكل يا نوع از رسانه باشد، و شامل نرم افزار داراي حقوق انحصاري وتكوين شده در خود سازمان هم هست.

 

8–4      كنترل سوابق (گزينه الف) 

8–4–1    نهاد بازرسي بايد روش هـاي اجرايـي بـراي تعيـين كنتـرل هـاي مـورد نيـاز بـه منظـور شناسـايي، انبــارش، حفاظــت، بازيــابي، مــدت زمــان نگهــداري و تعيــين تكليــف ســوابق خــود مــرتبط بــا اجــراي الزامات استاندارد ISO /IEC 17020 را ايجاد كند.

8–4–2   نهــاد بازرســي بايــد روش هــاي اجرايــي در مــورد نگهــداري ســوابق بــراي يــك دوره زمــاني هماهنگ با تعهدات قراردادي و قـانوني خـود را ايجـاد كنـد. دسترسـي بـه ايـن سـوابق بايـد هماهنـگ بـاترتيبات محرمانگي باشد.

 

8–5      بازنگري مديريت (گزينه الف) 

8–5–1   كليات 

8–5–1–1   مديريت رده ي بــالاي نهــاد بازرســي بايــد روش هــاي اجرايــي بــراي بــازنگري سيســتم مديريت خود، شـامل خـط مشـي هـا و اهـداف بيـان شـده در ارتبـاط بـا اجـراي الزامـات استاندارد ISO /IEC 17020 رادر فواصل زماني برنامه ريزي شده ايجاد كند، تا از تداوم مناسب بودن، كفايت و اثربخشي آن اطمينان حاصل شود.

 

۸-۵-۱-۲   اين بازنگري ها بايد حـداقل يـك بـار در سـال برگـزار شـود. يـك بـازنگري كامـل تقسـيم شـده بـه بخـش هـاي مختلـف (يـك بـازنگري چرخشـي) كـه بايـد در يـك چـارچوب زمـاني 12 ماهـه تكميـل شود را مي توان به عنوان گزينه ديگر درنظر گرفت.

8–5–1–3    سوابق بازنگري ها بايد نگهداري شود.

8–5–2     درونداد هاي بازنگري 

درونداد هاي بازنگري مديريت بايد شامل اطلاعاتي مربوط به موارد زير باشند :

الف)  نتايج مميزي هاي داخلي و بيروني

ب)بازخور  از كارفرمايان و طرف هاي ذي نفع مرتبط با اجراي الزامات استاندارد ISO /IEC 17020

پ) وضعيت اقدامات پيشگيرانه و اصلاحي

  • اقدامات پيگيرانه مربوط به بازنگري هاي قبلي مديريت
  • اجراي اهداف

ج) تغييراتي كه مي تواند بر سيستم مديريت تأثير گذارد

چ) درخواست هاي رسيدگي مجدد و شكايت ها.

8–5–3    بروندادهاي بازنگري 

برونداد هاي بازنگري مديريت بايد شامل تصميمات و اقدامات مربوط به موارد زير باشد :

الف) بهبود اثربخشي سيستم مديريت و فرآيندهاي آن

ب) بهبود در نهاد بازرسي مربوط به اجراي الزامات استاندارد ISO /IEC 17020

پ) نيازهاي مربوط به منابع.

 

8–6 -مميزي هاي داخلي (گزينه الف)  

8–6–1   نهاد بازرسي بايد  روش هاي اجرايي براي  مميزي هاي داخلي  به منظور تصديق اين كـه الزامـات ايـن استاندارد برآورده شده و سيستم مديريت به طور اثربخش اجرا و برقرار نگه داشته مي شود را ايجاد كند.

يادآوري– استاندارد ايران- ايزو 19011  راهنمايي هايي را براي اجراي  مميزي هاي داخلي ارايه  مي دهد. 

8–6–2   برنامه مميزي بايد بـا توجـه بـه اهميـت فرآينـدها و حـوزه هـايي كـه لازم اسـت مميـزي شـوند و همچنين نتايج مميزي هاي قبلي طرح ريزي شود.

8–6–3   نهاد بازرسي بايد مميزي هاي داخلي دوره اي پوشش دهنده كليه روش هاي اجرايي را به روشي برنامه ريزي شده و نظام مند به اجرا بگـذارد، تـا تصـديق شـود كـه سيسـتم مـديريت بـه اجـراگذارده شده و اثربخش است.

8–6–4   مميـزي هـاي داخلـي بايـد حـداقل هـر 12 مـاه يـك بـار انجـام شـود. تـواتر مميـزي هـاي داخلـي ميتواند مطابق با شواهد اثربخشي و ثبات محقق  شده سيستم مديريت تنظيم شود.

8–6–5   نهاد بازرسي بايد اطمينان حاصل كند كه :

الـف) مميـزي هـاي داخلـي توسـط كاركنـان واجـد شـرايط مطلـع دربـاره ي بازرسـي، مميـزي و الزامـات اين استاندارد اجرا مي شود

  • مميزان كار خودشان را مميزي نمي كنند

پ) كاركنان مسوول حوزه مميزي شده از پي آمد مميزي مطلع شده اند

  • هر گونه اقدامات ناشي از مميزي هاي داخلي به موقع و به روشي مناسب انجام شده است
  • هر گونه فرصت هاي براي بهبود1 شناسايي شده است ج) نتايج مميزي مكتوب شده است.

 

8–7       اقدامات اصلاحي (گزينه الف)  

  • نهـاد بازرسـي بايـد روش هـاي اجرايـي بـراي شناسـايي و مـديريت عـدم انطبـاق هـا در كـار هـاي خود را ايجاد كند.
  • نهــاد بازرســي همچنــين در صــورت لــزوم بايــد بــراي رفــع علــل عــدم انطبــاق هــا بــه منظــور پيشگيري از وقوع مجدد آن ها اقدام كند.
  • اقدامات اصلاحي بايد متناسب با اثرات مشكلات مورد مواجهه باشد.
  • روش هاي اجرايي بايد الزاماتي براي موارد زير را تعيين كند :

الف) شناسايي عدم انطباق ها

ب) تعيين علل عدم انطباق ها

پ) اصلاح عدم انطباق ها

ت) ارزيابي نياز به اقدامات براي حصول اطمينان از اين كه عدم انطباق ها مجددا رخ ندهند

ث) تعيين اقدامات مورد نياز و اجراي به موقع آن ها

ج) ثبت نتايج اقدامات انجام گرفته

چ) بازنگري اثربخشي اقدامات اصلاحي.

 

8–8      اقدامات پيشگيرانه (گزينه الف) 

8–8–1   نهاد بازرسي بايد روش هـاي  اجرايـي بـراي انجـام اقـدامات پيشـگيرانه بـه منظـور رفـع علـل عـدم انطباق هاي بالقوه را ايجاد كند.

8–8–2  اقدامات پيشگيرانه انجام شده بايد متناسب با اثرات احتمالي مشكلات بالقوه باشد. 

8–8–3   روش هاي اجرايي اقدامات پيشگيرانه بايد الزاماتي براي موارد زير را تعيين كند:

الف) شناسايي عدم انطباق هاي بالقوه و علل آن ها

ب) ارزيابي نياز به اقدام براي پيشگيري از وقوع عدم انطباق ها

پ) تعيين و اجراي اقدام مورد نياز

ت) ثبت نتايج اقدامات انجام گرفته

ث) بازنگري اثربخشي اقدامات پيشگيرانه انجام گرفته.

يادآوري- روش هاي اجرايي اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه لزوماً مجزا نيست.

 

 

برای دانلود و مطالعه متن کامل استاندارد ISO /IEC 17020 بر روی دکمه زیر کلیک کنید.

دانلود متن کامل استاندارد ISO /IEC 17020